De nieuwste peiling van onderzoeksbureau Ipsos I&O heeft de politieke verhoudingen in Den Haag flink door elkaar geschud. Vooral het CDA, onder leiding van Henri Bontenbal, krijgt een harde klap te verwerken na zijn omstreden uitspraken over religieuze scholen. D66 weet daarentegen duidelijk te profiteren, terwijl PVV terrein verliest maar wel de grootste partij blijft.
Forse verschuivingen in het politieke landschap
Uit de peiling van oktober 2025 blijkt dat de PVV drie zetels verliest en nu op 26 uitkomt. Het CDA krijgt de zwaarste klap met een daling van vijf zetels naar 20. Daartegenover staat D66, dat met vier zetels stijgt naar 24. Forum voor Democratie groeit licht naar vijf zetels. In het middenveld schuiven VVD en GroenLinks–PvdA naar elkaar toe, met beide partijen rond de 22 tot 25 zetels.
Deze cijfers laten zien dat het politieke midden steeds meer een slagveld wordt, terwijl de uitersten beperkt groeien. De cijfers tonen volgens Ipsos aan dat kiezers sneller van partij wisselen, vooral bij kleine controverses of beleidsfouten.
Oorzaak van de CDA-terugval
De plotselinge daling van het CDA wordt direct gekoppeld aan Bontenbals recente uitspraken in het programma Nieuwsuur. Daarin stelde hij dat religieuze scholen “het recht hebben homoseksuele relaties af te keuren”. Die uitspraak schoot bij veel CDA-stemmers in het verkeerde keelgat.
Uit de data blijkt dat ongeveer 80 procent van de huidige CDA-achterban het niet eens is met zijn standpunt. Onder oud-kiezers loopt dat zelfs op tot 95 procent. De partij verloor hierdoor vooral kiezers aan D66, dat zich nadrukkelijk positioneert als partij van gelijke rechten en vrijheid van onderwijs.
Politieke analisten noemen dit een voorbeeld van hoe een enkel medioptreden grote electorale gevolgen kan hebben. De combinatie van geloofsvrijheid en gelijke behandeling is politiek gevoelig en kan, zoals hier blijkt, direct de partijpositie ondermijnen.
Spanning in het midden groeit
Partijen in het midden van het politieke spectrum – CDA, D66 en GroenLinks–PvdA – opereren momenteel binnen een bandbreedte van slechts zes zetels. Dat maakt het speelveld overzichtelijk, maar ook instabiel.
Voor de kiezer lijkt er veel overlap tussen de partijen, wat zorgt voor een grotere kans op stemverschuivingen. Kleine misstappen, interne ruzies of onduidelijkheid over thema’s als woningbouw, migratie en energie kunnen direct leiden tot nieuwe verschuivingen in de peilingen.
Volgens Ipsos is het vertrouwen in haalbare oplossingen doorslaggevend geworden. Kiezers willen concrete plannen en minder partijretoriek. Juist daarom zijn middenpartijen kwetsbaar voor uitspraken die hun geloofwaardigheid in twijfel trekken.
D66 profiteert zichtbaar
De grote winnaar van deze peiling is D66. Met een winst van vier zetels stijgt de partij naar 24 zetels en vergroot haar kiezerspotentieel tot 36 procent. Dat betekent dat ruim een derde van de ondervraagden overweegt op de partij te stemmen.
D66 weet vooral twijfelende middenkiezers aan te spreken die stabiliteit zoeken. Tegelijkertijd blijft er scepsis over de koers van de partij, vooral bij mensen die kritisch zijn op Europees beleid en klimaatregelgeving. Toch lijkt de opwaartse trend een signaal dat de partij haar positie als progressieve en bestuurbare kracht opnieuw weet te verstevigen.
Forum voor Democratie wint onder jonge mannen
Ook aan de rechterzijde is beweging zichtbaar. Forum voor Democratie stijgt naar vijf zetels en trekt vooral jonge mannen en voormalige PVV-stemmers aan. De partij richt zich op thema’s als migratie, koopkracht en de kosten van de energietransitie.
Hoewel de groei beperkt is, heeft die symbolische waarde. Het wijst erop dat er nog altijd een electoraal segment is dat kiest voor uitgesproken, kritische geluiden buiten het politieke midden. Of die stijging duurzaam is, zal afhangen van de stabiliteit binnen de partij en de mate waarin ze consistent blijft in haar boodschap.
PVV verliest terrein maar blijft de grootste
Ondanks een verlies van drie zetels blijft de PVV met 26 zetels de grootste partij van Nederland. Toch brokkelt de voorsprong van Geert Wilders langzaam af. Het beeld dat samenwerking met de PVV ingewikkeld blijft, zorgt ervoor dat veel kiezers twijfelen aan de bestuurbaarheid van het land met deze partij aan het roer.
Voor Wilders blijft het een uitdaging om de partij aantrekkelijk te houden voor kiezers die verandering willen, maar ook stabiliteit eisen. De peiling bevestigt dat de PVV een vaste achterban heeft, maar moeite heeft om verder te groeien.
Coalitieperspectief blijft onzeker
Als er nu verkiezingen zouden worden gehouden, zou het vormen van een stabiele coalitie opnieuw een lastige puzzel zijn. De verschillen tussen de middenpartijen zijn klein, terwijl de uitersten ideologisch ver uit elkaar liggen. Mogelijke meerderheden vragen daarom om brede compromissen of creatieve samenwerkingen, bijvoorbeeld via gedoogconstructies.
Beleidsthema’s als woningbouw, energieprijzen en koopkracht blijven doorslaggevend voor de komende maanden. Partijen die snel en geloofwaardig resultaten kunnen tonen, zullen vermoedelijk de volgende winst pakken in de peilingen.
De jongste cijfers maken in elk geval duidelijk dat Bontenbal en zijn CDA zich in een kwetsbare positie bevinden. Een enkele uitspraak kan in deze fase het verschil maken tussen groei en neergang — iets wat de nieuwe cijfers pijnlijk onderstrepen.
